Σεισμός μεγέθους 4,1 Ρίχτερ σημειώθηκε το απόγευμα της Δευτέρας 10 Νοεμβρίου 2025 στην Ελαφόνησο, σύμφωνα με το Ευρωμεσογειακό Ινστιτούτο. Η σεισμική δόνηση είχε εστιακό βάθος 10 χιλιόμετρα και έγινε αισθητή σε αρκετές περιοχές της νότιας Ελλάδας.
Ο σεισμός προκάλεσε ελαφρά δόνηση σε εσωτερικούς χώρους, χωρίς να υπάρχουν μέχρι στιγμής αναφορές για ζημιές ή τραυματισμούς. Παρά το μέγεθος της δόνησης, δεν φαίνεται να υπάρχουν σοβαρές συνέπειες από τον σεισμό στην περιοχή.
Σεισμολόγος προειδοποιεί: Έρχονται 8 Ρίχτερ – Αφύσικη η κατάσταση
Ανησυχία προκαλούν οι νέες δηλώσεις του διακεκριμένου Τούρκου σεισμολόγου και γεωλόγου, καθηγητή Σουλεϊμάν Παμπάλ, ο οποίος μιλώντας στο CNN Türk αναφέρθηκε στο φαινόμενο των συνεχόμενων σεισμών που πλήττουν την περιοχή του Μπαλίκεσιρ, στη βορειοδυτική Τουρκία.
Ο επιστήμονας έκανε λόγο για μια «αφύσικη κατάσταση» που θυμίζει «σεισμική καταιγίδα» και προειδοποίησε ότι ο κίνδυνος για έναν μεγάλο σεισμό –ακόμη και 8 Ρίχτερ– στην περιοχή του Αιγαίου είναι υπαρκτός.
Η ακολουθία σεισμών που ξεκίνησε μετά τον σεισμό της 10ης Αυγούστου στην περιοχή Σινδργκί του Μπαλίκεσιρ συνεχίζεται αδιάκοπα, προκαλώντας ανησυχία στους κατοίκους. «Ζούμε μια αφύσικη κατάσταση», δήλωσε ο Παμπάλ, εξηγώντας ότι μέσα σε λίγους μήνες έχουν σημειωθεί περισσότερες από 15.000 δονήσεις, μεγέθους από 4 έως και 6,1 Ρίχτερ. «Πρόκειται για φαινόμενο που θυμίζει σεισμική καταιγίδα, καθώς οι δονήσεις συνεχίζονται καθημερινά», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον Τούρκο σεισμολόγο, οι ισχυρές δονήσεις προήλθαν από το ρήγμα της Σινδργκί, το οποίο ανήκει στη ζώνη του ρήγματος Σίμαβ, ένα εκτεταμένο γεωλογικό ρήγμα που διασχίζει το δυτικό τμήμα της Τουρκίας.
«Η κατάσταση είναι παρόμοια με του Αιγαίου»
Ο Παμπάλ συνέκρινε το φαινόμενο με τις σεισμικές διεργασίες που είχαν καταγραφεί νωρίτερα φέτος στο Αιγαίο Πέλαγος, κοντά στη Σαντορίνη, όπου επίσης σημειώθηκαν δεκάδες χιλιάδες μικροσεισμοί σε διάστημα μερικών μηνών. «Μια παρόμοια σεισμική καταιγίδα είχε παρατηρηθεί στην περιοχή της Σαντορίνης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη βόρεια Τουρκία. Και τότε είχαμε έναν τεράστιο αριθμό σεισμών, φαινόμενο που συνδέεται με μαγματική δραστηριότητα», τόνισε.
Όπως εξήγησε, το φαινόμενο δεν συνδέεται άμεσα με ένα συγκεκριμένο ρήγμα, αλλά με βαθύτερες γεωλογικές διεργασίες. «Η πραγματική αιτία αυτών των σεισμικών καταιγίδων είναι τα συστήματα του Ελληνικού και του Κυπριακού τόξου, που εκτείνονται από την Κρήτη έως τη Ρόδο. Εκεί, η αφρικανική τεκτονική πλάκα βυθίζεται κάτω από την πλάκα της Ανατολίας», εξήγησε.
Καθώς το βόρειο άκρο της αφρικανικής πλάκας κατέρχεται προς τον μανδύα της Γης, πλησιάζει σε περιοχές με πολύ υψηλές θερμοκρασίες, προκαλώντας τήξη και άνοδο μαγματικών μαζών. «Η άνοδος αυτού του λιωμένου υλικού προκαλεί διαστολή και αυξάνει τις πιέσεις, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε σεισμική δραστηριότητα», πρόσθεσε.
Η δραστηριότητα μετατοπίζεται ανατολικά
Ο Παμπάλ υπενθύμισε ότι παρόμοια φαινόμενα είχαν σημειωθεί το 2011 και νωρίτερα το 1956, ξανά στην περιοχή της Σαντορίνης. «Βλέπουμε πως οι σεισμικές καταιγίδες που σχετίζονται με μαγματική δραστηριότητα επαναλαμβάνονται περιοδικά σε αυτό το όριο των πλακών, εκεί όπου η Αφρική συναντά την Ανατολία», είπε.
Όπως υπογράμμισε, η δραστηριότητα που εντοπιζόταν το προηγούμενο διάστημα στο Αιγαίο φαίνεται τώρα να μετακινείται προς τα ανατολικά, επηρεάζοντας τη δυτική Τουρκία. «Η σεισμική ενέργεια στην περιοχή της Σινδργκί είναι πιθανό να αποτελεί προειδοποιητικό στάδιο για κάτι μεγαλύτερο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Από το 300 μ.Χ. έως σήμερα έχουν γίνει 7 σεισμοί 7,5-8 Ρίχτερ»
Ο Παμπάλ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να σημειωθεί ένας πολύ ισχυρός σεισμός στα επόμενα χρόνια. «Κατά μήκος της γραμμής Κρήτης–Ρόδου έχουν καταγραφεί επτά σεισμοί μεγέθους 7,5 έως 8 Ρίχτερ από το 300 μ.Χ. μέχρι σήμερα. Μιλάμε για μια περιοχή που βρίσκεται πάνω σε ενεργό όριο σύγκρουσης πλακών, ικανό να παράγει γιγάντιους σεισμούς», είπε.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα
Προτεινόμενο Άρθρο
Χαμός στα Βορίζια: Μόλις το αποκάλυψε η αδεpφή της Ευαγγελίας Φραγκαδιάκη με δεμένο χέρι
Αν και ο Παμπάλ επικεντρώνεται στην τουρκική επικράτεια, οι γεωδυναμικές διεργασίες που περιγράφει αφορούν άμεσα και τον ελληνικό χώρο. Το Ελληνικό τόξο –που περιλαμβάνει την Κρήτη, τη Ρόδο, την Κάρπαθο και τη Σαντορίνη– είναι ένα από τα πιο ενεργά σεισμογενή τόξα της Μεσογείου. Η υποβύθιση της αφρικανικής πλάκας κάτω από το Αιγαίο αποτελεί διαρκή πηγή σεισμικής ενέργειας και γι’ αυτό οι επιστήμονες δεν αποκλείουν στο μέλλον έναν ισχυρό σεισμό και στο νότιο Αιγαίο.
Οι Τούρκοι σεισμολόγοι παρακολουθούν στενά τη συμπεριφορά των ρηγμάτων στη δυτική Τουρκία και στο Αιγαίο, εκτιμώντας ότι η περίοδος Νοεμβρίου – Φεβρουαρίου θα είναι κρίσιμη. «Η δραστηριότητα που παρατηρούμε τώρα ίσως είναι το προοίμιο για μεγαλύτερες δονήσεις. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο», κατέληξε ο Παμπάλ.
Φόβοι για μεγάλους σεισμούς σε όλη τη Γη – Οι επιστήμονες δεν ξέρουν γιατί ξυπνούν τα ρήγματα
Μια διαδεδομένη πεποίθηση σε πολλές περιοχές του κόσμου είναι πως υπάρχουν τόποι «απρόσβλητοι» από σεισμούς. Ωστόσο, μια νέα έρευνα έρχεται να καταρρίψει αυτή την αίσθηση ασφάλειας, αποκαλύπτοντας ότι τα λεγόμενα «νεκρά» ρήγματα δεν είναι τόσο αδρανή όσο νομίζαμε. Μπορούν, υπό ορισμένες συνθήκες, να «ξυπνήσουν» ξανά και να προκαλέσουν ισχυρές σεισμικές δονήσεις – πολλές φορές εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications, δείχνει ότι τα αρχαία ρήγματα, τα οποία για εκατομμύρια χρόνια θεωρούνταν σταθερά, επανακτούν σταδιακά την ικανότητά τους να συσσωρεύουν ενέργεια μέσα από μια διαδικασία επούλωσης λόγω τριβής. Όταν παρεμβαίνουν δραστηριότητες όπως η εξόρυξη φυσικού αερίου, η γεώτρηση ή η έγχυση υγρών, η συσσωρευμένη αυτή πίεση μπορεί να απελευθερωθεί απότομα, προκαλώντας απρόβλεπτους και επικίνδυνους σεισμούς.
Η ψευδαίσθηση της σταθερότητας
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κοίτασμα φυσικού αερίου του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία, όπου, σε μια περιοχή που θεωρούνταν απολύτως ασφαλής, έχουν σημειωθεί σεισμοί έως 3,6 Ρίχτερ. Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης εξηγούν ότι αυτά τα φαινόμενα προέρχονται από ρήγματα τα οποία είχαν «επουλωθεί» με την πάροδο του χρόνου και έτσι μπορούσαν να αποθηκεύσουν ξανά ενέργεια. Όταν οι άνθρωποι μεταβάλλουν την πίεση του υπεδάφους, για παράδειγμα με την άντληση φυσικού αερίου, αυτή η ενέργεια εκτονώνεται ξαφνικά.
Οι σεισμοί αυτού του τύπου δεν μοιάζουν με τους παραδοσιακούς τεκτονικούς σεισμούς, καθώς εκδηλώνονται κοντά στην επιφάνεια της Γης, στα λίγα πρώτα χιλιόμετρα βάθους. Παρότι είναι συχνά μέτριοι σε μέγεθος, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές, ακριβώς επειδή είναι ρηχοί.
Σεισμοί μιας χρήσης
Ένα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης είναι ότι τα επουλωμένα ρήγματα φαίνεται να ενεργοποιούνται μόνο μία φορά. Μόλις απελευθερωθεί η συσσωρευμένη πίεση, το ρήγμα καθίσταται πιο σταθερό και δεν μπορεί να ξανασυσσωρεύσει ενέργεια σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα. Όπως εξηγεί η επικεφαλής της έρευνας, δρ. Ylona van Dinther, «αν και η περιοχή δεν σταθεροποιείται αμέσως μετά τη διακοπή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, η ένταση των σεισμών μειώνεται σταδιακά».
Αυτό σημαίνει ότι ο πρώτος σεισμός είναι συνήθως και ο πιο ισχυρός. Οι επόμενοι, αν υπάρξουν, είναι σαφώς πιο ήπιοι, καθώς τα ρήγματα που έχουν ήδη ολισθήσει λειτουργούν πλέον σαν εμπόδια που αποτρέπουν την εξάπλωση των σεισμικών κυμάτων.
Επιπτώσεις για την ενέργεια και την ασφάλεια
Η νέα γνώση αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται τα υπόγεια ενεργειακά έργα. Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη γεωθερμία, την αποθήκευση άνθρακα ή την εξόρυξη φυσικού αερίου συχνά εγκαθίστανται σε περιοχές θεωρητικά σταθερές, οι οποίες όμως ενδέχεται να κρύβουν τέτοιους «ωρολογιακούς μηχανισμούς».
Ο κίνδυνος, όπως εξηγούν οι ερευνητές, δεν εξαρτάται μόνο από το αν ένα ρήγμα είναι ενεργό σήμερα, αλλά και από το γεωλογικό του παρελθόν. Ένα ρήγμα που έχει μείνει αδρανές για εκατομμύρια χρόνια μπορεί να έχει επουλωθεί τόσο πολύ, ώστε να συγκεντρώνει επικίνδυνα επίπεδα πίεσης. Και επειδή σε αυτές τις περιοχές δεν υπάρχει ιστορικό σεισμών, οι τοπικές κοινωνίες και οι υποδομές τους είναι εντελώς απροετοίμαστες.
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μελετώντας την ηλικία και τον ρυθμό επούλωσης των ρηγμάτων, μπορούν να εκτιμήσουν καλύτερα πού υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για έναν μεμονωμένο αλλά ισχυρό σεισμό. Για παράδειγμα, τα ρήγματα στο κοίτασμα του Γκρόνινγκεν πιστεύεται ότι παραμένουν ανενεργά από τη Νεογενή περίοδο, γεγονός που τα καθιστά ιδανικούς υποψήφιους για τέτοια συμπεριφορά.
Ένα νέο κεφάλαιο στη σεισμική επικινδυνότητα
Το συμπέρασμα των ειδικών είναι σαφές: οι περιοχές που θεωρούνταν γεωλογικά σταθερές δεν είναι απαραίτητα ασφαλείς. Ο πρώτος σεισμός που μπορεί να προκληθεί σε ένα επουλωμένο ρήγμα ενδέχεται να είναι και ο πιο καταστροφικός. Έτσι, κυβερνήσεις, μηχανικοί και εταιρείες καλούνται να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους, ενσωματώνοντας αυτή τη νέα γνώση σε κάθε ενεργειακό έργο που αγγίζει το υπέδαφος της Γης.
