Ο τόνος σε κονσέρβα είναι ένα γεύμα-σταθερά για πολλούς: οικονομικός, πλούσιος σε πρωτεΐνη και εξαιρετικά βολικός.
Αλλά τι θα γινόταν αν το αγαπημένο σου σάντουιτς η σαλάτα με τόνο έθετε σιωπηρά την υγεία σου σε κίνδυνο; Αυτό το καθημερινό προϊόν που έχεις στο ντουλάπι μπορεί να κρύβει μια σοβαρή ανησυχία: τη μόλυνση από υδράργυρο.
Ο υδράργυρος είναι ένα επικίνδυνο βαρύ μέταλλο που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο νευρικό σύστημα, ειδικά με την επαναλαμβανόμενη έκθεση. Αυτό που είναι ακόμα πιο ανησυχητικό, είναι ότι δεν είναι όλα τα είδη κονσερβοποιημένου τόνου ίδια — ορισμένα έχουν πολύ υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου από άλλα. Χωρίς να το καταλάβεις, μπορεί να καταναλώνεις τακτικά επικίνδυνες ποσότητες.
Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο τι είναι ο υδράργυρος, γιατί καταλήγει στον τόνο και πώς μπορείς να κάνεις πιο ασφαλείς επιλογές χωρίς να στερηθείς αυτή τη θρεπτική τροφή.
Τι είναι ο υδράργυρος και γιατί καταλήγει στον τόνο;
Ο υδράργυρος υπάρχει φυσικά στη Γη, αλλά οι βιομηχανικές δραστηριότητες όπως η εξόρυξη και η καύση άνθρακα έχουν απελευθερώσει υπερβολικές ποσότητες στο περιβάλλον. Αυτός ο υδράργυρος καταλήγει τελικά στους ωκεανούς, όπου μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο — μια εξαιρετικά τοξική μορφή.
Η ουσία αυτή συσσωρεύεται στη θαλάσσια ζωή, κυρίως στα μεγάλα αρπακτικά ψάρια όπως ο τόνος. Η διαδικασία ονομάζεται βιοσυσσώρευση: τα μικρά ψάρια απορροφούν τον υδράργυρο από το νερό, τα μεγαλύτερα τρώνε τα μικρά και ούτω καθεξής στην τροφική αλυσίδα.
Όταν φτάσει στον τόνο — και τελικά στο πιάτο σου — τα επίπεδα υδραργύρου μπορεί να είναι ανησυχητικά υψηλά.
Με την πάροδο του χρόνου, η συχνή έκθεση σε υδράργυρο μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Οι έγκυες γυναίκες, τα παιδιά και άτομα με καρδιολογικά ή νευρολογικά προβλήματα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.
Ο υδράργυρος υπάρχει φυσικά στη Γη, αλλά οι βιομηχανικές δραστηριότητες όπως η εξόρυξη και η καύση άνθρακα έχουν απελευθερώσει υπερβολικές ποσότητες στο περιβάλλον. Αυτός ο υδράργυρος καταλήγει τελικά στους ωκεανούς, όπου μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο — μια εξαιρετικά τοξική μορφή.
Η ουσία αυτή συσσωρεύεται στη θαλάσσια ζωή, κυρίως στα μεγάλα αρπακτικά ψάρια όπως ο τόνος. Η διαδικασία ονομάζεται βιοσυσσώρευση: τα μικρά ψάρια απορροφούν τον υδράργυρο από το νερό, τα μεγαλύτερα τρώνε τα μικρά και ούτω καθεξής στην τροφική αλυσίδα.
Advertisement
Όταν φτάσει στον τόνο — και τελικά στο πιάτο σου — τα επίπεδα υδραργύρου μπορεί να είναι ανησυχητικά υψηλά.
Με την πάροδο του χρόνου, η συχνή έκθεση σε υδράργυρο μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Οι έγκυες γυναίκες, τα παιδιά και άτομα με καρδιολογικά ή νευρολογικά προβλήματα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.
Το βασικό λάθος που κάνουν οι περισσότεροι
Το πιο συνηθισμένο λάθος; Να μην ξέρεις τη διαφορά ανάμεσα στα είδη τόνου. Δεν είναι όλοι οι τόνοι σε κονσέρβα ίδιοι και το είδος που επιλέγεις έχει τεράστια σημασία στην ποσότητα υδραργύρου που λαμβάνεις.
Δείτε τα τρία βασικά είδη:
Παλαμίδα (Skipjack) (Ελαφρύς Τόνος): Το μικρότερο είδος, συνήθως αναγράφεται ως “Ελαφρύς Τόνος”. Έχει τα χαμηλότερα επίπεδα υδραργύρου — περίπου 0,12 ppm — και θεωρείται η πιο ασφαλής επιλογή για συχνή κατανάλωση.
Κιτρινόπτερος (Yellowfin) (Κίτρινος Τόνος): Ελαφρώς μεγαλύτερος, περιέχει περισσότερη ποσότητα υδραργύρου (περίπου 0,35 ppm). Αν και όχι τόσο υψηλά όσο ο albacore, πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο.
Προτεινόμενο Άρθρο
Μακρυπτέρυγος (Albacore) (Λευκός Τόνος): Το είδος με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε υδράργυρο, με μέσο όρο έως και 0,50 ppm. Οι υγειονομικές αρχές συνιστούν να περιορίζεις σημαντικά τη συχνότητα κατανάλωσης.
Δηλαδή η Παλαμίδα έχει την λιγότερη περιεκτικότητα υδραργύρου ενώ τα άλλα δυο είδη έχουν περισσότερη ποσότητα.
Συμβουλή: Αν η κονσέρβα δεν αναγράφει το είδος, κατά πάσα πιθανότητα είναι κιτρινόπτερος. Πάντα να διαβάζεις την ετικέτα για να είσαι σίγουρος.
Άλλα λάθη που πρέπει να αποφεύγεις με τον τόνο σε κονσέρβα
Εκτός από τη σύγχυση με τα είδη, υπάρχουν και τρία ακόμη κοινά λάθη που κάνουν πολλοί καταναλωτές:
Αδιαφορία για τις ετικέτες: Η παράλειψη να διαβάσεις τις λεπτομέρειες μπορεί να σε κάνει να αγνοήσεις σημαντικές πληροφορίες για την υγεία σου. Κάποιες μάρκες είναι πιο διαφανείς σχετικά με τα επίπεδα υδραργύρου, οπότε μια σύντομη διαδικτυακή αναζήτηση μπορεί να αξίζει τον κόπο.
Υπερκατανάλωση: Ο τόνος είναι υγιεινός όταν καταναλώνεται με μέτρο, αλλά η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση υδραργύρου. Οι ειδικοί προτείνουν να περιορίζεται η συνολική κατανάλωση θαλασσινών περίπου στις 8 ουγκιές (227 γραμμάρια) την εβδομάδα, ιδιαίτερα για όσους ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Μη σωστό στράγγισμα: Είτε ο τόνος είναι σε λάδι είτε σε νερό, το σωστό στράγγισμα αποτρέπει τα “νερουλά” γεύματα και βοηθά στη μείωση της πρόσληψης ρύπων. Για καλύτερα αποτελέσματα, χρησιμοποιήστε το καπάκι της κονσέρβας ή σουρωτήρι.
Τόνος σε λάδι ή τόνος σε νερό: Τι είναι πιο ασφαλές;
Αυτό μπορεί να σας εκπλήξει: ο τόνος σε λάδι ίσως μειώνει τελικά την έκθεση στον υδράργυρο. Ο υδράργυρος δεσμεύεται στα λιπαρά, οπότε όταν στραγγίζετε καλά το λάδι, απομακρύνετε μέρος του μετάλλου μαζί με αυτό.
Ο τόνος σε λάδι είναι επίσης πιο πλούσιος σε ωμέγα-3 και βιταμίνη D, αν και έχει περισσότερες θερμίδες.
Αντίθετα, ο τόνος σε νερό είναι πιο άπαχος, αλλά μπορεί να κρατάει περισσότερο υδράργυρο. Αν λοιπόν ο υδράργυρος είναι η βασική σας ανησυχία, ο καλά στραγγισμένος τόνος σε λάδι ίσως είναι η πιο έξυπνη επιλογή.
Πώς να κρατήσετε τον τόνο στη διατροφή σας με ασφάλεια
Δεν χρειάζεται να κόψετε τελείως τον τόνο—αρκεί να κάνετε έξυπνες επιλογές:
Επιλέγετε κιτρινόπτερο τόνο για τακτική κατανάλωση.
Διαβάζετε πάντα τις ετικέτες και προτιμάτε επώνυμες, διαφανείς μάρκες.
Εναλλάσσετε τον τόνο με άλλα ψάρια χαμηλής περιεκτικότητας σε υδράργυρο, όπως σολομός, σαρδέλες, πέστροφα ή σκουμπρί.
Ακολουθείτε τις συστάσεις για τις μερίδες, ειδικά αν πρόκειται για παιδιά ή εγκύους.
Την επόμενη φορά που θα ψωνίσετε, αφιερώστε λίγο χρόνο για να διαβάσετε την ετικέτα και να κάνετε μια ενημερωμένη επιλογή. Η υγεία σας αξίζει αυτή την προσοχή!
